Author: Ann Bruneel

Ze zijn verre van talrijk, maar ze bestaan: mensen die opleven in een bubbel. Ze lijken er zelfs in te groeien en te bloeien. Langzaam klimmen ze op langs de rand. Ze wippen erover en komen je tegemoet, heel even. Ze verglijden in stilte en stijgen weer op in hun bubbel.

Met enige verbeelding volgt deze zeldzame soort het ritme van de op thermiek vliegende trekvogel.

De ooievaar geeft het goede voorbeeld. Waar de zon de lucht opwarmt, ontstaan op bepaalde plekken boven de grond thermiekbellen. Tijdens de trekperiode zoekt de ooievaar zo’n opstijgende warmeluchtkolom. Al cirkelend klimt hij omhoog. Eens boven, zweeft hij weg in de trekrichting. Zonder met zijn vleugels te slaan, legt hij tijdens de daling een grote afstand af, precies genoeg om een volgende luchtkolom te bereiken.

De trekroute van een thermiekvlieger bestaat dus eigenlijk uit een aaneengesloten serie van heteluchtbubbels. Op die manier kan een ooievaar per dag een afstand van 150 tot 300 km afleggen. Hij overwintert op het Iberisch schiereiland of in West-Afrika.

Op maandag 24 augustus vond ik in de stille ruimte van het VOC een verzwakte ooievaar uit Morkhoven. Aan zijn snavel ontbrak een stukje. Mijn taak: ‘omzetten’ in een propere bak en als voedsel tien sprotten. Hij liet zich makkelijk verplaatsen. Ik schotelde hem zijn portie verse vis voor.

Ik vroeg me af of deze ooievaar deel uitmaakte van het ‘Mysterie van Nijlen’. Daar en in de buurgemeenten Grobbendonk, Vorselaar en Zandhoven werden in de loop van de week omwonenden opgeschrikt door enkele luide knallen, gevolgd door een korte stroompanne. De hoogspanningsnetbeheerder zocht zich suf naar de oorzaak van de problemen. De nachtelijke patrouille van Elia ontdekte hoe de vork aan de steel zat. De ooievaarstrek was op gang. Vliegen op thermiek kan enkel overdag. Grote groepen ooievaars zoeken dus een slaapplek, o.a. op de hoogspanningsmasten. Als een ooievaar te hevig vertrekt of met zijn vleugel een leiding krachtig raakt, gaat die lijn in overslag en valt de stroom een paar seconden uit. In het slechtste geval worden de dieren geëlektrocuteerd.

Eind augustus werden in Vlaanderen recordaantallen ooievaars geteld: op 20 augustus 140 exemplaren boven Bouwel en Herenthout, op 29 augustus 110 boven Rosneux, 111 in Maaseik enz. Waar die hoge aantallen plots vandaan kwamen, blijft gissen: een succesvol broedseizoen, een aanvulling met Deense en Duitse vogels, de gunstige noordenwind? Op Europees vlak stellen deze aantallen weinig voor, al blijft de ontdekking van zo’n grote groep ooievaars op mijn netvlies gebrand.

Enkele jaren geleden tijdens een fietstocht bij valavond: ‘Kijk, een grote vogel!’ Mijn dochter schreeuwde me toe van in haar zitje achterop de fiets. Ik keek en zag een ooievaar op de nok van een dak. Ze bleef roepen: ‘Mama, kijk!’ We zagen er niet één, maar tientallen. Ze zaten op de daken en de hoogspanningsdraden in de Groenstraat in Booischot.

De ooievaar uit Morkhoven verbleef op vrijdag 4 september in Vliegkooi 1 van het VOC. Stien verzekerde me dat hij goed at en weldra zou worden vrijgelaten. Aangesterkt en gezond kan hij samen met zijn soortgenoten zijn ‘bubbeltrek’ naar het zuiden verderzetten.

Jamm ak jamm!’ (Wolof, taal in Senegal, betekent: Tot ziens!)

Naar jaarlijkse traditie is het de eerste zondag van september opendeurdag op VOC Neteland. Dit jaar ging deze wegens Corona niet door, of het is te zeggen, wel door, maar dan anders.

Via facebook kon je de hele dag live filmpjes bekijken: een rondleiding met uitleg door medewerkers, vrijwilligers en huisringer, een blik in de verzorgingsruimte, het egelhuis, de stille ruimte, de groene winkel, het opvanghuis, de vliegkooien, het verblijf van de reeën … , de vrijlating van merels, torenvalken, sperwers … , de verzorging van de oehoe e.a.

Wie dit gemist heeft, kan terecht op de facebookpagina van VOC Neteland.

Als voorproefje hieronder alvast een filmpje van de vrijlating van deze schelm, Reinaert de Vos.

https://photos.app.goo.gl/duQnW7rNz3v4XaNSA

Allen daarheen!

‘Ik ben de wijnstok

Mijn Vader de wijngaardenier

Gij zijt de ranken,

dus blijft in mij, ik blijf in u,

dan vindt Hij vruchten hier.’

Het is twijfelachtig of dergelijke schunnige liedjesteksten vandaag de dag bedekt zouden worden met de mantel der liefde. In mijn kindertijd zong de hele kerk deze woorden nochtans uit volle borst mee. Mijn vriendin en ik floten de noten. De klas zong in canon. Een enkeling, die niet kon fluiten of zingen, kreeg de benijdenswaardige taak de maat aan te geven op het do-staafje van de xylofoon. Vooraan probeerde de meester-dirigent, als een keurig bevelen gevende admiraal, de meute in het juiste ritme te houden. Zo opende begin jaren ’80 op 1 september onze school zijn deuren.

Vandaag nam ik een foto van de admiraal, niet de man, wel de vlinder: de Vanessa Atalanta of admiraalvlinder. De gelijkenis tussen man en vlinder is treffend: een zwart kostuum, in de voorvleugel enkele witte vlekken, een oranjerode band dwars over de vleugel naar de hoek van de binnenrand.

De atalanta is de laatste vlinder voor de winter. In september, oktober trekt hij naar Zuid-Europa om te overwinteren. Hij vliegt op grote hoogte –soms ’s nachts- en maakt hiervoor gebruik van de noordenwind. In vijf weken tijd kan hij vanuit Finland de Middellandse Zee bereiken. Het is dus zeer waarachtig dat menig admiraal vanop zijn vloot groepjes trekkende atalanta’s kon gadeslaan. ‘Go, butterflies, Go!’

Ik zag er een hangen aan de rottende druiven in de tuin. De mannetjes voeden zich overdag met het sap van de druiven. Van de late middag tot de vroege avond verdedigen ze hun territorium. De grenzen van bezet gebied bakenen ze af door het uitvoeren van patrouillevluchten. Met een opwaartse spiraalvlucht verjagen ze andere mannetjes. De volgende dag bezetten ze een nieuw gebied.

De tuinvlindertelling van juli 2020 leverde de atalanta’s de hoofdprijs op. Nooit lette ik op het blauw in de vleugels en op de zwarte stippen aan de rand. Het zijn er vier op beide achtervleugels. ‘Neen mevrouw,  geen adjudant, majoor of korporaal. Vier sterren: Mijn naam is admiraal!’

Mijn man is oplossings- en actiegericht. Ik  niet. Ik ben afwachtend en besluiteloos. Ik schrijf mijzelf een zekere mate van luiheid toe, al spreek ik -Lamme goedzakgewijs- in een milde bui liever over lam dan lui. Ik geef een voorbeeld.

Op zaterdagavond stond vast dat we op zondag de Oudsberg zouden beklimmen. Op de website van de Limburgse duinengordel (www.duinengordel.be) staat die ‘berg’ beschreven als de parel in een landschap van goud: de hoogste en open stuifduin van Vlaanderen. Alle reden dus om vroeg uit de veren te komen. En toch, de lamlendigheid in mij draaide zich een paar keer om zodat ik pas omstreeks 11 u aan de ontbijttafel verscheen, ruim te laat voor de start van een verkwikkende dagtocht.

Ik zag me de rest van de zondag doorbrengen in een mist van nietsdoenerij. Nog voor ik de slaap uit mijn lijf had gerekt kwam mijn man met een plan: ‘Erps-Kwerps!’ Ik hoorde de vogels al fluiten.

Ter plaatse hoorden we meer vliegtuigen dan vogels, maar de natuur is er prachtig. Het Silsombos maakt deel uit van het streekontwikkelingsproject De Groene Vallei dat verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt en zo de biodiversiteit vergroot. Het moet de enige plek in Vlaanderen zijn waar je tegelijkertijd kan vliegtuig- én vogelspotten.

Had ik er niet eerder op gelet of was dit een uitzonderlijke plek? De anderhalve meter hoge plant leek op een toren van paraplu’s waarvan de baleinen na een hevige windstoot naar de verkeerde kant waren omgeslagen. Behalve lui ben ik ook heel nieuwsgierig. Ik zocht het op. Reuzenpaardenstaarten zijn oerplanten van 300 miljoen jaren geleden. Fossielen bewijzen dat de paardenstaarten ten tijde van de dinosaurussen tot 30 meter hoog werden. Dertig meter! Stel je voor!

Een landkaartje leidde me naar de herfsttijloos. Het lijken onschuldige elfjes, maar zijn uiterst giftig. Een hap van dit naakt begijntje en zelfs het sterkste paard zijgt langzaam neer. Het gevaar loerde om de hoek. Verderop botsen we op de zwarte madam. Als een afgewezen maagd stond ze te bidden aan de waterkant. Achtergelaten door haar soldaat stortte ze zich radeloos in de beek en verdronk. Haar geest bleef dwalen en zou argeloze reizigers het water inlokken. Aan de oever zag ik fraaie libellen. Ik ging door mijn knieën voor een foto en tuimelde bijna de beek in.

Zonder er een te zien, leerde ik over de kroonjuwelen van het bos. De hele weg zocht ik naar de negen orchideeënsoorten, waaronder de brede orchis, de grote muggenorchis, de bijenorchis en de bosorchis. ‘Juni, mevrouw, dat is de bloeiperiode van de orchideeën’. Een vriendelijke dame kwam me verlossen. Ik prees haar de hemel in en zag een laatste vliegtuig boven mijn hoofd passeren.

Ik trok nog wat foto’s van de reuzenpaardenstaarten. Begeesterd keerden we huiswaarts. Mijn man redde me zondag van de luiheid.

In volgorde van verschijnen op 23 augustus in het Silsombos, Erps-Kwerps